Thoái hóa cột sống là
bệnh lý mà hầu hết chúng ta đều mắc phải. Đây là một quá trình lão hóa
cột sống xảy ra đồng thời với sự già đi của cơ thể. Bệnh gây đau khớp,
viêm khớp, hẹp khe khớp, mọc gai xương ở các đốt sống, làm giảm sức khỏe
và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Cột
sống gồm 33 - 34 đốt sống, trong đó có 7 đốt sống cổ, 12 đốt sống ngực,
5 đốt sống thắt lưng, các đốt sống cùng và cụt dính liền với nhau và
tạo thành xương cùng và xương cụt. Các đốt sống kết nối với nhau bằng
các dây chằng và được nâng đỡ bởi hệ thống cơ từ xương sọ tới xương
chậu. Phía sau cột sống là ống sống, bên trong ống sống chứa tủy và các
rễ thần kinh, mạch máu.
Ảnh minh họa
Cột sống bị thoái hóa như thế nào?
Thoái
hóa cột sống không phải là một bệnh mà là tình trạng lão hóa của xương
khớp. Cột sống đồng thời vừa phát triển vừa thoái hóa trong suốt quá
trình phát triển của cơ thể, nhưng tùy theo lứa tuổi mà sự phát triển
hay sự thoái hóa nhiều hơn. Người ta thấy rằng cột sống bắt đầu thoái
hóa từ năm 2 tuổi, sau đó tuổi càng cao thì quá trình thoái hóa càng
nhiều. Sự thoái hóa làm cho bao xơ của đĩa đệm bị dòn và nứt nẻ, tạo khe
hở cho nhân nhầy ở bên trong thoát ra ngoài, gây nên thoát vị đĩa đệm.
Các dây chằng thoái hóa cũng bị dòn, cứng, giảm độ đàn hồi, phình to ra,
chất vôi lắng đọng lại hoặc hóa xương trở nên sần sùi, chèn ép vào các
rễ thần kinh trong ống sống hoặc trong lỗ liên hợp, hay chèn vào các đầu
dây thần kinh có ngay trong các dây chằng gây ra chứng đau.
Các
yếu tố nguy cơ tác động lên quá trình thoái hóa cột sống gồm: ô nhiễm
môi trường, các hóa chất độc hại trong thức ăn, nước uống, các chất kích
thích như thuốc lá, rượu, bia, bệnh viêm khớp… làm cho quá trình thoái
hóa diễn ra nhanh hơn, nặng hơn. Những người ít vận động, làm các công
việc có cử động đơn điệu lặp đi lặp lại, người béo phì… cũng làm quá
trình thoái hóa của cột sống ngày càng trầm trọng.
Thoái
hóa cột sống có thể gây ra các bệnh đi kèm như thoái hóa dây chằng và
mấu khớp, thoái hóa dạng chồi xương thân đốt sống, thoát vị đĩa đệm…
Bệnh thoái hóa cột sống thường gặp ở người trên 30 tuổi, nhưng mỗi lứa
tuổi thường có loại bệnh đặc trưng như: thoát vị đĩa đệm gặp nhiều ở độ
tuổi 30 - 40; thoái hóa dây chằng lại hay xảy ra ở những người 50 - 60
tuổi; thoái hóa thân đốt sống và thoái hóa phì đại khớp thường thấy ở
lứa tuổi trên 60…
Gai
cột sống: thoái hóa cột sống làm cho thoái hóa bao xơ của đĩa đệm, dẫn
đến bao xơ bị dòn, nứt nẻ, tạo khe hở để nhân nhầy thoát ra ngoài, gây
nên thoát vị đĩa đệm. Khối thoát vị lồi ra kéo theo màng xương cạnh nó,
sau một thời gian xương sẽ mọc ra theo tạo thành những vành xương tạo
thành “gai cột sống”. Chụp X-quang sẽ thấy hình ảnh những cái gai nhọn.
Trường hợp khối thoát vị đĩa đệm gây đau nặng hay tê yếu, bệnh nhân phải
đi khám và được điều trị sớm nên tránh được gai cột sống. Trái lại các
khối thoát vị không gây ra triệu chứng gì do không gây chèn ép vào thần
kinh nên bệnh âm thầm tiến triển tạo ra những cái “gai cột sống”. Tuy
nhiên chỉ những trường hợp “gai cột sống ” gây đau mới cần phải phẫu
thuật cắt bỏ gai.
Đau
thần kinh tọa: dây thần kinh tọa còn gọi là dây thần kinh hông to là
dây thần kinh to nhất của cơ thể, nó được tạo thành bởi các rễ thần kinh
của vùng thắt lưng hợp lại, chạy dọc theo mặt sau mông, đùi xuống chân.
Một nguyên nhân gây đau thần kinh toạ là do thoát vị đĩa đệm cột sống
thắt lưng gây ra. Khi khối thoát vị chèn ép vào các rễ tạo thành thần
kinh tọa sẽ gây ra đau thần kinh tọa. Biểu hiện đau thần kinh tọa là đau
từ thắt lưng lan xuống mông, xuống chân, có thể kèm theo tê, yếu chân
hoặc teo cơ. Tuy nhiên, đau thần kinh tọa còn có thể do các nguyên nhân
khác như: hẹp ống sống, viêm khớp cột sống, viêm đĩa đệm, viêm thần kinh
tọa, u thần kinh tọagây ra.
Khối
thoát vị đĩa đệm ở vùng cổ thì có thể gây ra đau cổ, vai, tay; thoát vị
ở vùng ngực gây đau thần kinh liên sườn; thoát vị đoạn thắt lưng gây ra
đau, tê hoặc yếu liệt chân.
Thoái
hóa cột sống còn có thể gây ra đau lưng, đau cổ hoặc gây ra đau thần
kinh tọa và các bệnh lý khác mà không cần phải có thoát vị đĩa đệm.
Cách phòng và chữa bệnh
Phòng
bệnh cần thực hiện các biện pháp: giảm cân nặng, chống béo phì. Thường
xuyên luyện tập thể dục thể thao nhẹ nhàng, 3 lần một tuần hay tốt nhất
là hàng ngày làm giảm đáng kể nguy cơ thoái hóa cột sống. Thực hiện chế
độ ăn đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, phòng chống loãng xương, tránh dùng các
phụ gia độc hại trong thực phẩm. Hạn chế hoặc bỏ hút thuốc, rượu bia.
Lao động phù hợp với sức khoẻ, những nghề có thể gây thoái hóa cột sống
sớm như khuân vác, gánh nặng, đội nặng… cần kiểm tra thường xuyên để
điều trị kịp thời các tổn thương cột sống.
Nguồn: Sưu tầm