Gai cột sống
là sự phát triển thêm ra của xương trên thân đốt sống, đĩa sụn hay dây
chằng quanh khớp. Nguy cơ mắc bệnh này tăng theo độ tuổi và nam bị nhiều
hơn nữ.
Gai cột sống thường mọc ở đâu ?
Vị
trí thường mọc gai là mặt trước và bên của cột sống, hiếm khi mọc ở
phía sau nên ít chèn ép vào tủy và rễ thần kinh. Gai cột sống, gai đốt
sống khiến người bệnh rất khó chịu, nhất là cảm giác đau ở vùng thắt
lưng, đau vai hoặc cổ do gai tiếp xúc với dây thần kinh, các xương đốt
sống khi cử động, đau lan xuống cánh tay, tê chân tay, đôi khi làm giới
hạn vận động. Đa số bệnh gai cột sống không gây ra dấu hiệu triệu chứng
gì một cách rõ ràng. Tuy nhiên khi gai cọ xát với xương khác hoặc các
phần mềm ở xung quanh như dây chằng, rễ dây thần kinh (tức là quá trình
vận động) thì bệnh nhân mới thấy đau và triệu chứng thường gặp là đau
vai, đau thắt lưng, tay bị tê.
Nguyên nhân nào dẫn đến gai cột sống ?
Có ít nhất 3 nguyên nhân để giải thích sự hiện diện của gai cột sống:
Gai cột sống (Ảnh minh họa)
1.
Gai xương có thể là kết quả của việc xương tự tu bổ sau khi liên tục bị
chấn thương như sức ép, va chạm, cọ xát. Thí dụ những người làm nghề
khuân vác nặng, người quá kí tăng áp lực lên xương khớp, người có dáng
đi đứng không ngay ngắn khiến cột sống xiêu vẹo.
2. Khi đĩa liên sống hư hao, xẹp xuống, dây chằng giữa các đốt sống sẽ chùng giãn, khớp chuyển động nhiều hơn
- Phản ứng tự nhiên của cơ thể với sự chùng giãn này là làm cho dây chằng dầy lên để có sức giữ vững cột sống.
- Lâu ngày, canxi sẽ tụ lại trên dây chằng và tạo ra các gai hoặc chồi xương.
- Dây chằng ở trong ống cột sống cũng có thể dày lên, ống thu hẹp, ép vào dây thần kinh và gây ra các dấu hiệu bệnh.
3.
Gai là một diễn tiến của sự hóa già. Đĩa sụn và xương bị thoái hóa, hao
mòn, mặt xương khớp gồ ghề và gai mọc ra. Đó là bệnh viêm xương khớp,
thường thấy ở người tuổi cao.
Nói
chung, các yếu tố như Di truyền, kém dinh dưỡng, nếp sống không lành
mạnh, dáng điệu đứng ngồi xấu, chấn thương liên tục (do thể thao, tai
nạn xe cộ) …là những rủi ro đưa tới sự thoái hóa xương khớp và tạo gai
nhanh hơn.
Triệu chứng của gai cột sống:
Đa
số các bệnh gai cột sống, gai đốt sống không gây ra dấu hiệu triệu
chứng gì. Tuy nhiên khi gai cọ xát với xương khác hoặc các phần mềm ở
xung quanh như dây chằng, rễ dây thần kinh thì bệnh nhân mới thấy đau.
Một số biểu hiện đau do gai cột sống
- Đau thường xuất hiện ở cổ, thắt lưng, đặc biệt là khi bệnh nhân đứng hoặc đi.
- Trường hợp nặng thì đau tê ở cổ lan qua hai tay, đau ở lưng, đau dọc xuống hai chân.
-
Đau tăng lên khi đi lại hay vận động nhiều. Cơn đau tăng khi cử động,
giảm khi nghỉ do đó sẽ đưa tới giới hạn cử động ở các phần này.
Tuy
nhiên ngoài gai cột sống, gai đốt sống các dấu hiệu đau như vừa kể cũng
thấy trong bệnh rối loạn tuần hoàn ở tứ chi, viêm hoặc nhiễm trùng cột
sống. Một số dấu hiệu của gai cột sống cũng tương tự như ở các bệnh viêm
thấp khớp, chấn thương lưng, đứt đĩa liên sống. Do đó chụp hình X-quang
là phương thức rõ ràng để phân biệt gai cột sống với các bệnh vừa kể.
Phòng ngừa gai cột sống:
-
Ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, nhất là các chất giàu canxi. Giảm
cân nếu béo phì để giảm chịu lực của cột sống. Tập thể dục đặc biệt là
các động tác cử động vùng cột sống cổ và vùng cột sống thắt lưng. Tránh
các tư thế đứng, ngồi khom lưng, khuân vác nặng, quá lâu khi làm việc
để không gây áp lực lên cột sống.
-
Hạn chế khiêng vác nặng gây ảnh hưởng đến cột sống thắt lưng, tránh đội
những vật nặng trên đầu gây ảnh hưởng cột sống cổ. Tránh các chấn
thương ở vùng cột sống do chơi thể thao hoặc tai nạn
Điều trị gai cột sống :
Các
phương pháp điều trị hỗ trợ gồm châm cứu, vật lý trị liệu (giúp giảm
đau và tăng vận động ở một số cơ khớp bị ảnh hưởng), tập thể dục đều
đặn. Cần tránh những môn nặng bắt cột sống phải chịu một trọng lượng lớn
như đẩy tạ, nhảy cao... Nên tập các môn thể thao dưới nước như bơi lội,
aerobic để giúp giảm sức nặng của cơ thể. Yoga cũng là một phương pháp
giúp giảm trọng lượng cơ thể lên phần đốt sống bệnh, đồng thời làm thư
giãn vùng cơ bị ảnh hưởng.
Bệnh nhân phải đảm bảo trọng lượng cơ thể vừa phải, tránh tăng trọng quá mức. Về chế độ ăn, một số nghiên cứu cho rằng nên thêm muối để giúp cơ thể tái hấp thu một phần canxi vào máu. Ngoài ra người bệnh có thể sử dụng thêm các loại thuốc và thực phẩm chức năng để nâng cao hiệu quả điều trị, tiêu biểu trong đó có Cốt Thoái Vương là sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên nên đem lại hiệu quả cao hơn trong điều trị gai cột sống nói riêng và các bệnh xương khớp khác nói chung.
DS Hà Phương